Trichinella
Trichinella spiralis ilk olarak 1800’lü yılların başında otopside insan dokusunda görüldü. Birkaç yıl sonra çiğ domuz eti tüketimi ile bulaştığı kanıtlandı. 1900’lerde halk sağlığı sorunu olarak kabul edildi. Dünyada yaygındır. Trichinella spp. izolatlarının morfolojileri aynı fakat genetik ve biyolojik yapılarında büyük farklılıklar vardır. Bir tür kompleks oluşturur.
Saptanan türler:
T. spiralis , T. nelsoni , T. britovi , T. nativa ,
T. pseudospiralis , T6, T8, T9, T. papuae, T. murrelli ve T. zimbabwensis.
Çoğunlukla etken T. spiralis’dir.
Trichinella diğer birçok helmintten oldukça farklıdır çünkü tüm gelişim evreleri (yetişkin ve larva) tek bir konakçıda gerçekleşir. Yüz den fazla memeli enfeksiyona duyarlıdır. Kistler çürüyen kas dokusunda bile yıllarca canlı ve bulaşıcı kalabilir. Bu faktörler parazitin başarılı bir şekilde iletilmesini ve hayatta kalmasını sağlar.
Yaşam Döngüsü ve Morfoloji
İnsan enfeksiyonu, çiğ veya az pişmiş et ile alır. (domuz, ayı, mors, at eti veya diğer memeli etleri) Doku midede sindirilir ve birinci evre larvalar (L1) mide suyuna dirençlidir. Bağırsak mukozasını istila eder, 36 saat içinde dört larva evresini tamamlar. Olgunlaşır ve ikinci gün çiftleşir. Enfeksiyonun altıncı gününde dişi solucanlar larva üretmeye başlar.
Hareketli bu larvalar bağırsak, lenfatik sistem, mezenterik venüller ile çizgili kaslar ve dokulara gider. Dişiler 1-4 ay boyunca 1500’e kadar larva üretir. Larvalar gelişimini sadece çizgili kas hücrelerinde sürdürebilirler. Trichinella pseudospiralis hariç, T. papuae ve T. zimbabwensis, çizgili kas hücrelerinin invazyonu bakıcı hücre gelişimini uyarır.
Larvalar bakıcı hücre içerisinde ve yaklaşık 2-3 haftada kist oluşturur. Kistler çok küçüktür. (400 x 260 μm) ve kist içinde larva ölçüleri 800 -1.000 μm dur.
Bu larvalar diyafram, boyun, gırtlak, dil, çene, kaburga, pazı kasları ve gastroknemius’u istila eder. Kabuklu larvalar uzun yıllar canlı kalabilir. Bulaşı sürdüren sıçanların ve yabani hayvanların domuz çiftliklerine ulaşımı engellenmelidir.
Klinik Hastalık
Hasar, yutulan kistlerin sayısına ve hastanın genel sağlığına bağlıdır. Trichinosis semptomları genel olarak üç faza ayrılır;
Ayrıca 50 güne kadar kuluçka süresi olabilir.
İlk 24 saatte karın ağrısı, halsizlik, ishal, mide bulantısı, ishalin 2-3 aya kadar uzayabilir.
Kas invazyonu sırasında ateş, halsizlik, kas ağrısı, yüzde özellikle periorbital ödem, gözlenir. Göz dış kasları ile başlar, çene ve boyun, fleksör ekstremiteleri ve sırt kasları tutulur. Çiğneme, yutma, solunum sorunları oluşur.
Üçüncü haftadan sonra miyokardit gelişir ve 1-2 ayda ölüm görülebilir.
Trichinella Santral sinir sistemi (SSS)’ni etkileyerek ensefalite neden olabilir.
Semptomlar akut anterior poliomyelit, myastenia gravis, polinörit, menenjit, ensefalit, ve dermatomiyozit’i taklit edebilir.
Fokal parezi veya felç olabilir. Kas invazyonu sırasında periferik eozinofili ve ateş mevcuttur.
Larvalar kapsüllenmeye başladığında semptom azalır. Zamanla kist kireçlenir.
Genellikle iyi pişmemiş domuz eti ve bazen at eti ile bulaştığı için aynı besini tüketen bir çok insanda salgın şeklinde gözlenebilir.
Teşhis
Düşük infektif dozda larva alımı hafif vakalar, grip benzeri semptomlarla seyreder. bir iki ayda çiğ yada az pişmiş et yeme öyküsü çok önemlidir. Aynı eti tüketen diğer insanlarda benzer semptomlar araştırılabilir.
Ateş, miyalji, periorbital ödem, eozinofiliye dikkat etmek gerekir.
Dışkı veya diğer vücut sıvılarından yetişkin solucan veya larva araştırılır.
Hastalığın 2-3. haftasında başta gastrokinemius, biseps ve deltoit olmak üzere kas biyopsileri iki lam arasında sıkıştırılarak mikroskopta incelenebilir. Şüpheli etten kas örnekleri incelenebilir. Enzim immünoassay (EIA) tarama amaçlı kullanılır. Bentonit flokülasyon testi ile doğrulanır. Her ikisininde pozitif olması son birkaç yıl içinde T. spiralis ile enfeksiyon olduğunu gösterir. Enfeksiyondan sonra ikinci veya üçüncü aylarda titreler zirveye ulaşır. IFAT, enfeksiyonun seyrini izlemek için de kullanılabilir.
Tedavi
Enfeksiyonun erken evresinde kas istilasına neden olan larva sayısını azaltmak,
istilası oluştuğunda hasarını azaltmak amaçlanır. Gastrointestinal faz mebendazol veya albendazol ve enfeksiyonun durumuna göre diğer tedavi yöntemleri eklenir.
Kontrol
Enfeksiyonun çoğu evcil domuz eti ve bir kısmıda vahşi av eti kökenlidir. Ayrıca sığır, köpek, ve av eti ilede bulaş görülür. Doğada Trichinella döngüsü, etoburlar arasında meydana gelir. Evcil domuzlar ve sıçanlar genellikle ikincil konakçıdır.
Avcı ve et endüstrisi ile uğraşanların sürekli eğitimi ve hayvanların veteriner kontrolü yapılmalıdır.
