Trematotlar
yassı solucanlardır
Yumuşakçaların ve omurgalıların iç parazitleridir.
Omurgalılar son konak.
Eşeysiz üreme (ara konak) genellikle bir salyangozdur.
Bu organizmalar yapılarına göre dört gruba ayrılır.
İnsanlarda son yaşam alanları:
• Safra kanalları: su teresi (Fasciola) veya çiğ balık (Clonorchis ve Opisthorchis) yenmesi ile insanları enfekte eden hermafrodit karaciğer parazitleri;
• Bağırsak: Su kestanelerinin yenmesi üzerine insanları enfekte eden hermafrodit (Fascilopsis);
• akciğer paraziti İnsanları çiğ yengeç veya kerevit yemesi ile enfekte eden hermafrodit(Paragonimus); ve
• Bağırsak veya vezikal (idrar kesesi) venüllerinde yaşayan ve deri yoluyla direkt penetrasyon yoluyla insanları enfekte eden biseksüel kan parazitleri (Şistozoma).
TAKSONOMİ VE BİYOÇEŞİTLİLİK
Trematodlar veya kelebekler, iki alt sınıfa ayrılan 18.000 ila 24.000 tür içerir. Neredeyse tüm trematodlar yumuşakçaların ve omurgalıların parazitleridir.
ANATOMİ
Trematodlar, 1 milimetre kadar küçük türler olmasına rağmen, genellikle birkaç santimetreden daha uzun olmayan düzleştirilmiş oval veya solucan benzeri hayvanlardır. Fasciolopsis 7 cm dir. En belirgin dış özelliği, biri ağzına yakın, diğeri hayvanın alt tarafında olmak üzere iki emicinin varlığıdır.
Büyük hayvanların bağırsaklarında yaşayan trematodların vücut yüzeyinde sindirim enzimlerine karşı koruyan sert bir tegument içerir. Aynı zamanda gaz değişimi yüzeyidir; solunum organları yoktur. Ağız, ön uçtadır. Kaslı bir yutağa açılır. Farinks, kısa bir özofagus, bir veya iki kör uçlu caecum bağlanır.
Anüs yoktur ve atık maddelerin ağız yoluyla, tegument aracılığıyla ve ozmoregülasyonla sağlanan boşaltım sistemine sahiptir.
Beyin, baş bölgesinde, vücudun uzunluğu boyunca iki veya üç çift sinir kordonunun geçtiği bir çift gangliyon mevcuttur.
Üreme Sistemi Trematodların çoğu, hem erkek hem de dişi organlara sahip eş zamanlı hermafroditlerdir. Genellikle hayvanın ön yarısının alt tarafında birleşen sperm kanallarına sahip iki testis ve penis olarak adlandırılan bir çiftleşme organı bulunur. Genellikle tek yumurtalık vardır. Yumurtalar ondan bir yumurta kanalına geçer.
TİPİK YAŞAM DÖNGÜSÜ AŞAMALARI
Ayrıntılar her türe göre değişiklik gösterse de genel yaşam döngüsü aşamaları şunlardır:
Yumurta aşaması: barsaktan atılır. suya ulaşır.
Miracidium (Çoğul Miracidia): Yumuşakçalara yerleşen, kirpikle kaplı serbest yaşayan hareketli form.
sporokist: rediae veya daha fazla sporokist üreten kese.
Redia (Çoğul Rediae): Oral emicisi olan bir larva formu, ya daha fazla rediae ya da cercariae üretir.
Cercaria=serkarya (Çoğulu Cercariae): Parazitin larva formu, sporokist veya redia den gelişir. penetrasyon bezleri, sivri, türe bağlı yüzme kuyruğu vardır. Hareketli serkarya, metaserkarya, mezoserkarya veya yetişkin olacağı bir konakçıya yerleşir.
Serkarya yetişkin formu bilinmeyen tremetodları anlatmak içinde kullanılır.
Yetişkin:Tamamen gelişmiş olgun aşama, cinsel üreme yeteneğine sahiptir.
Tüm trematodlar tipik yumurta, miracidium, sporocyst, rediae, cercariae ve erişkin dizisini takip etmeyebilir. Bazı türlerde ara aşamalar atlanır ve sporokistler serkarya üretir. Bazı türlerde cercaria, aynı konakçı içinde bir yetişkine dönüşür.
ENFEKSİYONLAR
İnsan enfeksiyonları en çok Asya, Afrika, Latin ve Güney Amerika ve Orta Doğu’da yaygındır. Ancak trematodlar, insan atıklarının gübre olarak kullanıldığı her yerde bulunabilir.
Trematodlara yaygın olarak fluke (kelebek) denir. Bu terim eski ingilizceden gelir. Solucanların düzleştirilmiş, eşkenar dörtgen şeklini ifade eder. Fluke, tuttuğu sisteme göre iki gruba ayrılabilir:
• Doku parazitleri (doku kelebekleri): safra kanallarını, akciğerleri veya diğer biyolojik dokuları enfekte eder. Akciğer paraziti, Paragonimus westermani ve karaciğer parazitleri, Clonorchis sinensis ve Fasciola hepatica’yı içerir.
• Kan parazitleri (kan kelebekleri) , yaşam döngülerinin bazı aşamalarında kanda yaşar. Kan parazitleri, Schistosoma cinsinin türlerini içerir.
KLİNİK BULGULAR
ŞİSTOZOMİYAZ
Biseksüeldir.
Şistozomiyazda üç ana hastalık sendromu görülür: şistozom dermatiti, akut şistozomiyaz ve kronik şistozomiyaz.
Dermatiti, kaşıntılı bir döküntüdür. Serkaryalara tekrar tekrar maruz kaldıktan sonra genellikle kuşlarda ve küçük memelilerde görülür.
Akut şistozomiyaz (Katayama ateşi), birincil maruziyetten 4-8 hafta sonra başlar ve birkaç hafta süren kendini sınırlayan bir hastalıktır. En sık Schistosoma japonicum enfeksiyonunda görülür.
Öksürük, hepatosplenomegali, lenfadenopati ve eozinofili ile karakterizedir. Ölümcül olabilir.
Kronik şistozomiyaz (S.mansoni ve S. japonica) yıllar sonra ortaya çıkar. Ağır solucan yükü olan kişilerde gelişir. Yorgunluk, karın ağrısı ve aralıklı ishal veya dizanteri, dizüri ve hematüri dahil olmak üzere çok çeşitli semptomlar görülür. Hepatomegali, splenomegali, portal hipertansiyon ve kanamalı özofagus varisleri ile karakterizedir.
Kronik hastalık Schistosomiasis hematobia, inflamasyon ve fibrozis mesane ve üreterler oluşur; üreterlerin tıkanması hidronefroza ve sonunda üremiye yol açar.
Hermafroditik kelebekler
Safra yollarında enfeksiyon yapanlar: Fasciola hepatica, Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini
Barsakta efektif olan: Fasciolosis buski
Akciğerde enfeksiyon yapan: Paragonimus westermani
Karaciğer enfeksiyonu yapan faciola hepaticada klinik iki evrelidir. İlk evrede parazitin karaciğere göç etmesi ile ortaya çıkan akut klinik sendrom, uzun süreli ateş, sağda ağrı ile karakterizedir. hipokondriyum ve bazen hepatomegali, asteni ve ürtiker; ayrıca belirgin eozinofili genellikle bu dönemde ortaya çıkar.
İkinci evre parazitin safra kanallarına girdikten sonrası: semptomlar azalır ve tamamen kaybolur.
Clonorchiazis ve opisthorchiasis’te larva parazitleri doğrudan safra kanallarına girdiği için akut bir sendrom oluşmaz. Çoğu
önemli bir semptom göstermez. Bazılarında kolanjit, kolanjio hepatit ve kolanjio karsinom gibi ciddi kronik hastalık gözlenmiştir.
Paragonimiasis: Akciğer parazitidir. Hasta öksürük veya aralıklı hemoptiziden şikayet eder. endemik bölgelerde serebral paragonimiasis de görülülebilir.
YAPI VE YAŞAM DÖNGÜSÜ
Trematodlar çok hücreli yassı kurtlardır. Farklı türlerin uzunluğu 1 mm’den birkaç santimetreye kadar değişir.
Tıbbi öneme sahip kelebeklerin tümü, kesin bir omurgalı konakta cinsel olarak ve bir salyangoz ara konakta eşeysiz olarak ürer, digenetiktir.
Yetişkin erkek ve dişi veya hermafrodit kelebekler kesin omurgalı konakta yaşar ve yumurta bırakır.
Yumurtalardan serbest yüzen kirpikli miracidiumlar çıkar ve salyangozları enfekte ederek sporokistlere ve redialara neden olurlar. Salyangozlar, omurgalı konakçıyı doğrudan veya metaserkarya olarak bilinen kistlenmiş bir form yoluyla enfekte eden serkarya yayar.
ŞİSTOZOMLAR
Hermafrodit değildir.
Genelde çiftleşme halinde olup, dişi parazit erkek parazitin üzerinde bulunan yarık şeklinde bir kanalda (canalis gynecophorus) yaşar ki parazit de adını bu yarıktan alır. schistosoma yarık vücutlu anlamındadır.
Üç ana şistozom türü insanları enfekte eder: Schistosoma mansoni, S japonica ve S haematobium. Yetişkin erkek ve dişi şistozomlar, insan mezenterik veya vezikal venüllerinde bulunur. Döllenmiş dişi solucanlar, çok sayıda yumurta üretirler. kan damarlarından, dokulardan ve bağırsak lümenine (S mansoni ve S japonicum) veya idrar kesesine (S haematobium) girerler
Buradan dış çevreye saçılırlar ve bir salyangoz ara konakçıyı enfekte edebilirler. Salyangozda eşeysiz çoğalma periyodundan sonra, serkaryalar doğrudan insan derisine nüfuz ettikleri suya geçerler. Genç şistozomlar deriden akciğerlere ve sonra hepatoportal sisteme göç eder, burada olgunlaşır, çiftleşir ve mezenterik veya vezikal venüllere geçer.
,
KARACİĞER kelebekleri
- ★Fasciola hepatica, esas olarak geviş getiren hayvanları enfekte eden, ancak tesadüfen insanları da enfekte edebilen, hermafroditik bir karaciğer parazitidir.
Uzun yıllar boyunca her gün çok sayıda yumurta ürettiği karaciğerin safra kanallarında bulunur. Yumurtalar ince bağırsağın lümenine geçer ve vücudu dışkıyla terk eder. Tatlı suya geçerse, yumurtalar salyangozlara girer birkaç gelişim aşamasından sonra kirpikli miracidiumlar oluşur. mirasidiumlardan çok sayıda serkarya üretilir. Bu kuyruklu, serbest yüzen organizmalar tatlı su bitkilerinin, özellikle su teresi yapraklarının üzerinde metacercariae olarak bekler. Kesin konakçı tarafından yutulduğunda, larva kistleri bağırsak duvarından periton boşluğuna nüfuz eder, karaciğer kapsülüne girer ve hepatik dokularda dolaşmaya başlar. Bu göç aşaması yaklaşık 7 hafta devam eder. Yarı büyümüş kelebekler daha sonra safra kanallarına girer, olgunlaşır ve
yumurta üretir.
Clonorchis sinensis ve Opisthorchis viverrini de karaciğer parazitleridir; bununla birlikte, bu kelebekler söz konusu olduğunda, yumurtalar ancak belirli salyangoz türleri tarafından yutulduktan sonra çatlar ve serkaryalar pulların altına veya bazı tatlı su balıklarının etlerine nüfuz eder ve burada metaserkarya olarak kistlenirler. Çiğ balık tüketilmesi ile oganizmalar oniki parmak bağırsağı içinde kist yapar ve safra kanallarına geçer.
barsak ve akciğer kelebeklerin
Barsak kelebeği: Fasciolopsis buski’nin cercariae’si, belirli su bitkisi türlerinde kist. Yutulduğunda, oniki parmak bağırsağı içinde açılır ve metasarkarya yakındaki bağırsak duvarına yapışır, yetişkin solucanlara dönüşür ve yumurta üretir. Yumurtalar dışkıyla tatlı suya geçer, buradayumurtadan çıkan miracidya salyangozlara girer ve serkaryaya dönüşür.
Akciğer kelebeği: Paragonimus westermani’nin yumurtaları bronşiyollere geçer, öksürür ve balgamla boşaltılır veya yutularak barsaklar ve dışkıya geçer. Bir embriyonasyon döneminden sonra, yumurtalar çatlar ve çıkan miracidiumlar tatlı su salyangozlarına geçer. Salyangoz içinde gelişen serkarya suya geçer ve kabuklulara nüfuz eder.
Yetersiz pişirilmiş tatlı su kerevitleri ve yengeçler yendiğinde, insanın oniki parmak bağırsağında metaserkaryalar çoğalır, bağırsak duvarına nüfuz eder ve diyafram ve plevral boşluktan akciğerlere ve bazen de beyne göç ederler.
