Gram negatif, hareketsiz, pleomorfik yapıda, zorunlu hücre içi paraziti (R.quintana dışında).
Bit, pire, kene, mite ve aerosolle bulaşır.
Eklem bacaklılarda (artropotlar): hem rezervuar, hem vektör veya
primer konaktır.
Hücre dışında, besiyerinde üreyebilen cinsleri:
Bartonella,
Grahanmella
Rochalimae
Rickettsiaceae ailesinde insanlar için patojen olan cinsler
Rickettsiae (Rickettsia, Rochalimana ve Coxiella ), Erlichieae
Rickettsia cinsi
Gram boya ile kötü boyanır. zayıf gram negatifdirler.
Giemza, Castaneda ve Macchiavello boyaları ile daha iyi boyanırlar.
*Embriyonlu yumurta veya çeşitli doku kültürleri, laboratuar hayvanları ve eklem bacaklılarda üretilebilirler.
Normal çevre şartlarında, Hücre dışında yaşayamazlar.
-70 C’de süt veya serum içinde uzun süre, 35 C’de birkaç saat, +4 C’de bir hafta canlı kalırlar.
Klinik:
*Benekli Ateş (Lekeli Humma): R.rickettsii, R.sibirica, R.conorii, R.australis, R.japonica, R.akari.
*Tifüs: R.prowazekii ve R.typhi
*Çalılık Tifüsü: R.tsutsugamushi
*Q ateşi grubu: Coxiella burnettii
*Siper ateşi grubu: R.quintana
Riketsiyalar endotel hücrelerine yerleşerek vaskulit meydana getirirler.
Klinikte deri döküntüsünden organ kanamalarına kadar değişebilen bir tablo oluşur. zorunlu hücre içi parazitidirler.
Spesifik antikorların tespitinde
Serolojik testler. Mikroagglutinasyon, indirekt hemagglütinasyon ve floresan antikor testleri kullanılmaktadır .
BENEKLİ ATEŞ GRUBU:
Deri ve iç organlarda yaygın vaskulitler görülür.
Kayalık Dağlar Ateşi (Rocky Mountain Spotted Fever):
R.rikettsii neden olur. Tedavi edilmezse ölüm oranı %10-25 ulaşabilir.
İxoides grubu *keneler ile bulaşır. İnsandan insana geçiş olmaz
Klinik
Makülopapuler döküntüler, peteşiler. Yaygın vaskülit sonucu nekroz, şok ve ölüm görülebilir.
Kontrol
Koruyucu kıyafet, Vucuda yapışan kene ezilmeden uzaklaştırılmalıdır.
Riketsiya Çiçeği ve Veziküler Riketsiyozlar (Rickettsial Pox) :
Etken R. akari’dir.
Bir *mite (akar)’larla bulaşır.
skar dokusu ve *papuloveziküler döküntü ile karakterize benign bir hastalıktır.
Kemirici ve akar kontrolü korunmada önemli.
TİFÜS GRUBU
Bu grupta epidemik tifüs, Brill-Zinsser ve fare tifüsü hastalıkları yer alır.
Epidemik tifüs :
Vektör insan baş ve vücut *bitleri.
Etken *R.prowazekii
baş ağrısı miyalji deri döküntüleri görülür.
Ölü, canlı ve attenüe aşılar epidemi sırasında bağışıklık oluşturma amacıyla kullanılmaktadır.
Brill-Zinsser hastalığı:
Epidemik tifüs geçiren kişilerde yıllar sonra ortaya çıkar ve tekrarlayan bir hastalıktır.
Kliniği epidemik tifüse göre daha ılımlıdır. komplikasyon ve ölüm görülmez.
Fare Tifüsü (Endemik Tifüs):
Etken R. typhi, taşıcı fare nadiren kedi piresidir.
semptomları ani ateş, başağrısı, hastaların yarısında yaygın deri döküntüsü, halsizlik ve myaljidir.
ölüm oranı %2’dir.
Çalılık Ateşi (Tsutsugamushi Hastalığı):
Etkeni *R. tsutsugamushi (R.orientalis)
En yaygın görülen türdür. mitelarla (akar) geçer.
Akarın ısırdığı yerde skar, bölgesel lenf nodu büyümesi, makülopapüler döküntü üçlüsü tipiktir.
ateş, baş ağrısı, miyalji, öksürük, GİS semptomları görülür.
komplikasyon olarak ensefalit, ve akciğer tutulumu görülebilir.
ölüm %5-15 (murrey)
Q Ateşi:
Etken* Coxiella burnetii’nin
Su ve süt ürünlerinde , kuru kene dışkısında uzun süre yaşadıkları kanıtlanmıştır.
Dünyada yaygın olarak bulunurlar. vahşi hayvanlar ve keneler rezervuar.
bulaş: genelde hasta hayvan idrarı ile kirlenmiş bulaşlı toz partiküllerinin solunması, çiğ süt içilmesi, deri ve mukozalardan. Nadiren transplasental ve kan transfüzyonu ile geçer.
Kinik: asemptomatikten pnömoni, uzayan ateş, endokardit, perikardit, ve hepatite kadar değişir.
Diğer riketsiyözlerin aksine deri döküntüsü görülmez.
Ölüm oranı %1 civarlarındadır.
Tanı:
küçük gram negatif kokobasil. son derece seçici, rutin besi yerlerinde üremez. Kültür negatif endokardit etkenlerinden biridir. 3. seviye güvenlikli kabinlerde çalışılmalıdır.
hamster, kobay giibi hayvanlara örneğin enjeksiyonu ile üretilir. insan akciğer fibroblast hücre kültürleri üretim için kullanılabilir.
korunma: inaktif aşısı vardır. mesleki maruziyeti olan risk grubuna yapılır.
süt pastörizasyonu, hayvan bakımında hijyen kurallarına dikkat.
Ehrlichiosis:
Lökositlere tropizm gösterir. E.sennetsu ve E.canis insanlarda hastalığa yol açmaktadır.
E. Sennetsu riketsiyozu: ateş, lenfadenopati ve atipik lenfositozla gider. Deri döküntüleri nadirdir.
Kenelerin bu bakteriyi taşıdıkları düşünülmektedir.
Bartonellaceae:
Gram negatif basil. yavaş ürer. hücre içi, fakültatifdir.
tanısı: kan, lenf ve cilt biopsileri.
Wardiin-Starry silver nitrate ve immuno floresan boyama kullanılır.
Kanlı agarda 12-15 (45) günde ürer. Antikor incelenmesi ve PCR yapılabilir.
Üç tür önemlidir. B. henselae: B. bacilliformis, B. quintana
B. haenselae: kedi tırmalaması ve ısırığı ile geçer.
Tipik kedi tırmalaması hastalığı: bölgesel lenfadenopati gelişir. ağrılı eritematöz papül ve püstül olur.
Bacillary anglomatosis (epilhelioid angiomalosis) enfeksiyon:sinir cilt ve diğer organ lezyonları ile karekterizedir. immün yetmezliklilerde görülür.
Bartonella bacilliformis:
Kum sineği (Tatarcık) ile taşınırlar.
Oroya ateşi yada anemisiz sistemik enfeksiyonlar: hepatosplenomegali, lenfadenopati ve hemorajilerle karakterizedir.
Verrugo peruana: cilt lezyonları ile seyreder.
Bartonella(Rochalimaea) quintana:
Siper Ateşi etkeni. İlk I. dünya savaşında görülmüş.
Vücut biti ile bulaşır.
Sentetik besiyerinde üreyebilen tek riketsiya türüdür.
Ateş ve döküntülü bir tablo oluşur. 3-5 hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
Hasta kanı eritrositli ve serumlu jeloza ekilerek izole edilebilir.
İmmünfloresans testi de kullanılabilir.
