İlk 1965 yılında Avustralya’da rapor edilmiştir. Naegleria’nın insanda enfeksiyon yapar tek türüdür. Termofilik bir parazittir. Ilık-sıcak tatlı sular ve toprakta bulunur. Serbest yaşar. Halk arasında “beyin yiyen amip” olarak bilinir. Ölümcül seyreden primer amip meningoensefaliti (PAM) olarak bilinen fulminan bir beyin enfeksiyonuna neden olur.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
Tatlı su havuzları, kaplıca, göller, nehirler, endüstriyel tesislerin ılık-sıcak (45C ye kadar) su boşaltma bölgeleri, yeterince klorlanmamış yüzme havuzlarında bulunur. Deniz suyunda yaşayamaz. Kuruluk ve asit pH’a duyarlıdır. Kist, trofozoit (ameboid) ve biflagellat (iki kamçılıdır) evreleri vardır. İnsanda kist oluşturmaz, yalnızca amoeboid (trofozoit) evresi bulunur. Biflegellat formları çevre sularında bulunur. Suyun iyon konsantrasyonu değiştiğinde parazit biflagellat forma döner. Biflagellat formu dokuda bulunmaz fakat beyin omurilik sıvısında rastlanabilir. Burundan girdikten sonra trofozoite dönüşür.
Trofozoitler 25C deki formudur. Tek çekirdek ve onu çevreleyen bir halo ile karakterizedir. 42C de bölünerek hızla çoğalır. Parazitin enfektif fazını oluşturur. Vucutlarının farklı noktalarından çıkarabildikleri, rahatlıkla yön değiştirmelerini sağlayan, pseudopotlarla haraket ederler. İnsana su içindeyken burundan girer. Olfaktör sinir aksonunu takip ederek, koku alma epiteline bağlanırlar. Trofozoitler serbest yaşam halindeyken bakterilerle beslenir, dokularda lökosit ve eritrositleri fagoside eder, beyinde astrositleri ve nöronları tüketir.
Besin eksikliği, kuruluk, 10 oC altı sıcaklıklar, gibi olumsuz yaşam koşullarında trofozoitler kist formuna dönüşür. Kistleri 7-15 μm yuvarlaktır. Tek katmanlı duvarla çevrili ve tek çekirdeklidir. Koşullar uygun hale dönerse amip kistin ortasındaki delikten kaçabilir.
PATOJENİTE
N. fowleri, naegleriazis, Primer amip meningoensefaliti adı verilen tabloya neden olur. Tedavi ile bile ölüm oranı yüksektir. Sulardan burunla giren parazit, olfaktor sinir boyunca cerebriform plaklara doru yol alır. Sinir hücreleri ile beslenir.
İnkübasyon bir hafta kadardır. Semptomlar ateş, bulantı, baş ağrısı, koku alma bozukluğu, kafa karışıklığı, denge kaybı, nöbetler ve halüsinasyonları içerir.
Tanı:
Bakteri içeren (Escherichia coli) ve beyin omurilik sıvısı eklenerek hazırlanan agar plakalarında üretilebilir. Sudan izolasyonunda su santrüfüjlendikten sonra üzerine E. coli eklenir ve agar plaklara ekilir. Birkaç gün sonra plaklar mikroskobik olarak incelenir.
Kamçılama testi: parazit besi yerinden toplanıp hipotonik bir ortama (damıtılmış su) bırakılır. 37C de 2 saat inkübe edilip lam lamel arasında incelenir. Ayrıca 42 C de üreme testi yapılabilir.
Moleküler veya biyokimyasal testler tanıda önemlidir.
Korunma : Tatlı suyun (havuz, göl vs) burna kaçması önlenmelidir. İnsandan insana bulaş görülmemiştir.
