G. lamblia dünya yaygın görülür. Çocuklarda yetişkinlerden, sıcak iklimlerde serin iklimlerden daha sık görülür. Barsaklarda en sık saptanan kamçılıdır. Çok bulaşıcıdır. Çok az sayıda (10tane) kist bile hastalık yapar.
Giardia duodenalis insan ve diğer omurgalılarda, G. muris çoğunlukla rodentlerde (bazen kuş ve sürüngenlerde), G. agilis (amfibilerde), G. psittaci (muhabbet kuşlarında) ve G. ardeae (balıkçıllarda) görülür.
Konak özgüllüğü, vücut boyutları, ve yapıdaki farklılıklar, türlerini ayırt etmek için kullanılır.
G. duodenalis, G. intestinalis , G lamblia sinonim isimlerdir.
Yaşam Döngüsü ve Morfoloji
Trofozoit ve kist formu vardır. Vucuda kist formunda oral yolla girer. Barsakta trofozoid formuna döner. Trofozoidi hareketlidir ve beslenebilir. Trofozoitler, uzunlamasına ikili fisyon yoluyla bölünür, iki trofozoit üretir. Duodenum içindeki kriptlerde yaşarlar, fecesle kist ve trofozoitler atılır. Dış ortamda kistler yaşarken trofozoidler ölür.
Trofozoitlerin büyük karyozomları vardır. Periferik kromatin eksikliği, iki çekirdeğe halo görünümü verir.
Bu protozoan, mitokondriden yoksundur, giardia’da mitokondriyal kalıntıların (organellerin) varlığı keşfedilmiş ve mitozom olarak adlandırılmıştır.
Trofozoitler, bağırsakta ventral disk ile konakçı villusun epiteline bağlanır.
Safra salgılarına maruz kalan mikroorganizma jejunumdan aşağı doğru hareket ederken flagellanın aksoneme geri çekilmesi, sitoplazma yoğunlaşması ve kist sıvısının salgılanmasıyla kiste dönüşür. Kist olgunlaştıkça, iç yapılar ikiye katlanır, eksitasyon meydana gelir ve sitoplazma bölünür, iki trofozoit üretilir.
Giardia kistlerinde oksijen alım hızının ve metronidazol duyarlılığının trofozoitlere göre büyük ölçüde azaldığı tespit edilmiştir. Metronidazole direnç, metabolik bir değişikliğe bağlı olabilir.
Trofozoitlerin 10 -20 μm uzunluğunda ve 5 -15 μm genişliğindedir. Genellikle arka ucu sivri sonlanan oval şeklindedir. İçbükey kısım, emme diski alanıdır. Dört çift kamçı, iki çekirdek, iki aksonem ve orta cisimler olarak adlandırılan iki hafif kavisli cisim vardır.
Kistler yuvarlak veya oval olabilir ve dört çekirdek, aksonem ve ortanca cisim (median bady) içerir. Kistin dış çevresindeki hale etkisi özellikle kalıcı boyalı yaymalarda görülür. Kistler normalde 11-14 μm uzunluğunda ve 7-10 μm genişliğindedir.
Klinik Hastalık
Kuluçka süresi 1-2 haftadır. Sulu, kötü kokulu, çok volümlü ishal, karın ağrısı, kramplarla başlar.
Akut aşama birkaç gün sürer, Akut ishal, bakteriyel viral enteritler, gıda zehirlenmeleri, toksijenik Escherichia coli veya akut barsak amebiyazisi ishalini taklit edebilir. Kan içermez.
Duodenal mukoza kriptlerindeki organizmalar çok yüksek yoğunluklara ulaşabilse de herhangi bir patolojiye neden olmayabilirler. bazı semptomatik hastalarda mukoza zarında tahriş, mukus salgısında artış ve dehidratasyon olabilir.
G. duodenalis’te yüzey proteini (CRP136) gösterilmiştir. Bu potansiyel bir Giardia toksini için ilk kanıtır.
Kronikleştiğinde kilo kaybı görülebilir. Şiddetli malabsorpsiyon, hipotiroidizme ve pankreas fonksiyonu bozulmasına yol açabilir. Safra kesesi tutulursa kolik ve sarılığa neden olur.
G. lamblia, bronkoalveolar lavaj sıvısında da tanımlanmıştır.
Akut fazı genellikle subakut veya kronik faz takip eder. Bunlarda tekrarlayan, kısa süreli ishal, kötü kokulu dışkı; artan şişkinlik ve kötü gaz görülebilir. Lapa şeklinde dışkılama arasında, hasta normal dışkıya sahip olabilir veya kabız olabilir. Karında belirgin bir şişkinlik ve çürük yumurta tadında geğirme görülebilir. Kronik hastalık amebiyazdan, Dientamoeba fragilis, Cryptosporidium spp., Cyclospora cayetanensis, Isospora belli ve Strongyloides stercoralis gibi diğer bağırsak parazitlerinin neden olduğu hastalıklar, inflamatuar bağırsak hastalığı ve irritabl kolondan ayırt edilmelidir. Giardiyaz, üst bağırsak rahatsızlığı, mide ekşimesi ve geğirme gibi semptomlara neden olabildiği için tanıda duodenum ülseri, hiatal herni, safra kesesi ve pankreas hastalıklarıda ekarte edilmelidir.
AIDS hastalarında baskılanmış bir bağışıklık sistemine rağmen, Giardia’ya verilen yanıt, AIDS olmayan hastalarda görülenden çok farklı değildir. İmmünosupresif ajanların Giardia enfeksiyonlarının sonucunu etkilediği görülmemiştir.
Teşhis
Rutin dışkı testleri yapılır. G. lamblia emme diski ile mukozaya çok güçlü şekilde bağlı olduğundan alınan örneğkte rastlama şansı düşüktür. Bu nedenle beş veya altı dışkı numunesi incelenmesi gerekir. Ayrıca organizma döngüsel olarak dışkıya geçme eğilimindedir. Entero-Test kapsülü, oniki parmak bağırsağı aspirasyonu gibi yöntemler tanıda yardımcı olabilir.
Kistler genellikle direkt dışkı mikroskopisi ile tespit edilebilse de, kalıcı boyama yapılmadan birçok enfeksiyon gözden kaçabilir. İp testinden (Entero-Test) veya bir duodenal aspirattan mukus materyali gönderilirse, motilite için direkt preparat hazırlanıp bakılmalıdır. Ancak trofozoid mukus içinde olduğundan flagella hafif bir dalgalanmadan daha fazla hareket edemiyor olabilir.
Floroskopi duodenal ve jejunal seviyelerde hiper motiliteyi ortaya çıkarabilir ve X ışınları mukozal defektleri ortaya koyabilir.
Giardiya hiçbir belirti vermeyebilir bu nedenle semptomatik hastalarda varlığı, peptik ülser, çölyak hastalığı, karsinom gibi diğer olasılıkları dışlamaz.
Antijen Tespiti. Dışkıda Giardia ve/veya Cryptosporidium antijeninin saptanması için duyarlılıkı oldukça iyi fekal immünolojik testler geliştirilmiştir. ELISA, en az mikroskobik direkt preparatlar kadar hassastır. Hızlı tanı sağlayan kartuş, immünokromatografik şerit formatlı duyarlılığı oldukça yüksek antijen testleri mevcuttur. Fekal immunoassay kullanımının duyarlılığı da iyi olduğu belgelenmiştir.
