Enterobius vermicularis
Orijinal adı Oxyuris vermicularis’tir. Antik çağlardan beri bilinir. Dünyanın en yaygın insan parazit enfeksiyonudur. Hijyen şartlarının iyi olmadığı bölgelerde özellikle çocuklarda prevalans yüksektir.
Son zamanalarda yeni bir tür olduğu düşünülen Enterobius gregorii saptanmıştır. Moleküler çalışmalar bu organizmanın aslında E. vermicularis’in genç bir aşaması olabileceğini göstermektedir.
Yaşam Döngüsü ve Morfoloji
Dişi solucan 8-13×0,3-0,5 mm genişliğe sahiptir ve sivri bir kuyruğu vardır. Dolayısıyla “kıl kurdu” olarak adlandırılır. Erkek çok daha küçüktür, 2-5×0,1-0,2 mm genişliğindedir ve kavisli kaudal bir uca sahiptir. İnsanlara enfeksiyon, enfektif yumurtaların yenmesi ile bulaşır. Barsakta (çekumda) olgunlaşırlar. Dişinin olgunlaşıp yumurta üretmeye başlaması yaklaşık 1 ay sürer.
Dişi solucan döllendikten sonra, erkekler genellikle ölür. Dişi solucan kolandan dışarı anüse çıkar ve yumurtalarını dışarı bırakır. Nadiren dışkıda solucanlar görülebilir. Selefon bant yöntemi ile anüsten yumurtalar araştırılır.
Yumurtalar kaşıntıya neden olur. Yetersiz el yıkama yoluyla oral olarak bulaşır. Yandan sıkıştırılmış, oval ve yassı görünümlüdürler. 50-60 X 20-30 μm boyutlarındadır.
Klinik Hastalık
Kıl kurdu enfeksiyonu, Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa’da en yaygın helmint enfeksiyonudur; bazı bölgelerde yaygınlık oranları %30-50 kadar yüksek olabilir. Bu enfeksiyonun en çarpıcı semptomu, yumurta bırakmadan önce dişi solucanların anüsten perianal cilde göç etmesinden kaynaklanan kaşıntıdır. Enfekte kişilerin çoğunda bu tek semptom olabilir ve birçok kişi asemptomatik kalır. Enfeksiyon derecesi hastadan hastaya büyük ölçüde değişir. Hastadan alınan solucan sayısının 5.000’e kadar çıktığı bile görülmüştür. Kadınlar, gençler daha semptomatiktir.
Eozinofili görülebilir. Enfeksiyonlar çocuklarda daha yaygın olma eğilimindedir. Ağır enfekte kadınlarda, mukoid vajinal akıntı, solucanların vajina, rahim veya fallop tüplerine göç ederek kapsüllenmelerine rastlanmıştır. Diğer semptomlar sinirlilik, uykusuzluk, kasılmalar ve kabusları içerir.
Gizli enterobiasisin yaygın olarak görüldüğü ve açıklanamayan eozinofilik enterokolitlerde akla gelmesi gerektiği bildirilmiştir. Akut, kronik apandisit ve perfore apandisit ile ilişkili olabilir.
Diğer nadir yerleşim bölgeleri periton boşluğu, akciğer, karaciğer, idrar yolu ve doğum kanalıdır.
Patolojik incelemede polimorf ve nötrofilik lökositler, eozinofiller, fibroblastlarla çevrili, merkezi nekrozlu veya nekrozsuz granülomatöz inflamasyon görülür.
Makrofajlar, dev hücreler, epiteloid hücreler ve Charcot-Leyden kristalleri de bulunabilir. Teşhis
Hastanın anal kaşıntı, sinirlilik ve uykusuzluk öyküsü kıl kurdu enfeksiyonunu düşündürse de, tanı yumurtaların veya yetişkin solucanların gösterilmesine bağlıdır.
Bu normalde, yapışkan tarafı cilde uygulanan selüloz bant (Scotch bant) ile perianal ve perineal deriden numune alınarak gerçekleştirilir. Hasta yakınına yöntem anlatılır. telefon banttan (kırtasiye bantı) bir parça koparılır. Hasta sabah uyandığında daha tuvalete gitmeden anüs bölgesine yapıştırılır. biraz beklenip kaldırılır. lamele yapıştırılır. ve hemen laboratuvara getirmesi tembih edilir.
Bantın yapıştırıldığı lamel mikroskop altında incelenir.
Yumurta ve/veya yetişkin kıl kurdu toplamak için ticari kürekler de mevcuttur. Yumurtalar dışkıda nadiren bulunur (yaklaşık %5 zaman) ve perianal kıvrımların örneklenmesi daha doğru sonuçlar verir. Dişi solucanlar her gün dışarı çıkıp yumurta bırakmaya bilir bu nedenlede dört ila altı gün aynı şekilde hazırlanan bant örnekleri istenir.
Nadir olmasına rağmen, dokunun histolojik incelemesi, maligniteyi paraziter enfeksiyondan ayırmada özellikle önemlidir.
Tedavi
Pirantel pamoat veya mebendazol kullanılır. Tekrar tekrar enfeksiyon mümkündür; İlk tedaviden sonra ortamda kalan yumurtaların yenmesinden kaynaklanan otoenfeksiyonu ortadan kaldırmak için yaklaşık 2 hafta sonra tedavi tekrarlanır. Enfeksiyon çocuklarda genellikle enfeksiyon belirtisi yapmadığından fark edilmez.
Epidemiyoloji ve Önleme
Bulaş çok kolay olduğu için enfeksiyon çok yaygındır. Pijamalar, havada uçuşan yumurtalar ve kontamine mobilyalar, oyuncaklar çocuklar arasında bulaşı kolaylaştırır. Hijyen çok önemlidir.
Güneş ışığı ve UV lamba yumurtaları yok eder.
Yüzme havuzlarında kullanılan klor seviyesi yumurtaları öldürmez. Son zamanlardaki çalışmalarda hamam böceklerinde de Enterobius istilasının meydana gelebileceği ve rezervuar görevi görebileceklerinden bahsedilmektedir.
Çoklu bulaş problemleri nedeni ile önlenmesi çok zordur.
