Order: Nidovirales,
Familya: Coronaviridae ,
Genus: Coronavirus,
Alfa, beta, gamma ve delta coronaviruses türleri var.
Epidemiyoloji
• İmmunite kısa sürelidir ve renfeksiyonlar yaygındır.
• İnsanlarda infeksiyon yapan iki serogrubu var:
1. grup: HCoV-229E (alfa), HCoV-NL63
2. grup: HCoV-OC43 (beta), HCoV-HKU1 (beta), SARS-CoV (beta), Middle East respiratory syndrome-orta doğu solunum sendromu [MERS]-HCoV, 2019-nCoV (beta virüs)
HCoV-229E (grup1) ve HCoV-OC43 (grup2) yaklaşık 50 yıl önce izole edildi
HCoV-NL63 ve HCoV-HKU1 SARS-CoV (grup2) 2003 salgını sonrasında tanımlandı.
Genellikle, kış ve ilkbaharda salgınlar yapar. soğuk algınlığının rino virüsten sonra en sık görülen nedenidir.
SARS-CoV (yarasa) ve MERS-CoV (deve), Ncov 2019 zoonozdır.
Akciğer, böbrek, karaciğer ve gastrointestinal doku hasarına neden olur.
YAPISI
Pozitif duyarlı RNA virüsü, zarflı, kapsit helikal simetrili
Zarfta taç görünümü oluşturan glikoprotein çıkıntıları var corona adını buradan alıyor.
Yapısal proteinleri:
Dört ana yapısal protein içerir.
Bunlar spike (S), membran (M), zarf (E) ve nükleokapsid (N) proteinlerdir,
S glikoprotein (spike molekülü) , major antijendir, reseptöre bağlama ve hücre füzyonundan sorumludur.
Bu protein aşıları tasarlanmasında kullanılır.(kay a)
M proteini, Tomurcuklanma ile zarflanma ve hücreden çıkışta rol oynuyor.
E proteini azdır. Virüsün toplanmasını, olgunlaşması ve salınmasını kolaylaştırır. Transmembran proteini E1, viral bağlanma ve membran füzyonunda rol oynayan E2 ve Bazı suşlar da bulunan hemaglutinin nöraminidaz olan E3 glikoprotein lerinden oluşur.
N proteini, tek nükleokapsid proteinidir. ana işlevi, viral RNA’yı sarmal ribonükleokapsid içine paketlemek ve diğer yapısal proteinlerle etkileşime girmektir.(kay a)
Reseptörleri:
Birçok koronavirüs, reseptör olarak aminopeptidaz N’yi (APN) kullanır,
SARS-CoV 1 ve 2 (2019 nCoV) reseptör olarak anjiyotensin dönüştürücü enzim 2’yi (ACE2) kullanır.
MERS-CoV, insan hücrelerine girmek için dipeptidil-peptidaz 4‘e (DPP4) bağlanır
Genomun replikasyonu sitoplazmada gerçekleşir:
Bulaş: primer damlacık yoluyla solunumla olmasına rağmen direk temas, ortak eşya kullanımı ve ateşli dönemde dışkıda bulunduğu için tuvaletler yoluylada mümkün görünmektedir.
Hastanın bütün çıkartıları enfektif kabul edilir.
Tedavi, önleme ve kontrol :
Etkili bir tedavi yöntemi yoktur.
Kendiliğinden iyileşen hafif üst solunum yolu enfeksiyonu yapan türler için tedavi ve kontrol gerekli değildir.
SARS-CoV 1-2 (covid 19) ve MERS-CoV salgınında korunma:
Karantina Ncov 2019 için karantina ve aşı ile koruma uygulanmaktadır.
Pandemilerinde ülkeler arası yayılımı önlemeye yönelik tedbirler alınabilir. Ancak ülkeler arası seyahat günümüzde çok sık olduğu için çok etkili değil.
Hastalar daima eldiven, koruyucu önlük ve maske ile muayene edilmelidir.
Ellerin yıkanması da oldukça önemlidir.
SARS-CoV 1-2 (covid 19) ve MERS-CoV için sıkı biyogüvenlik seviye 3 (BSL-3) koşulları gerektirir.
Laboratuvar Teşhisi
SARS, MERS, Ncov 2019 dışındaki koronavirüs enfeksiyonları için rutin olarak laboratuvar testleri yapılmaz.
RT-PCR, solunum ve dışkı örneklerinde viral RNA genomunun saptanmasında kullanılır.
Virüsun hücre kültüründe üretilmesi zordur.
Üç önemli salgın türü:
SARS VİRÜSÜ 2002-2003 salgını
İsmini şiddetli akut solunum sendromu anlamına gelen (Severe Acute Respiratory Syndrome=SARS) kelimelerinden alır.
Grup 2 betavirüs.
2002-2003 yılları arasında Çin’in Guangdong Eyaletinde meydana gelen Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) salgınının etken maddesi olarak tanımlandı.
kökeninin çinde hayvan pazarlarından yarasa kaynaklı bir virüs olduğu düşünülmektedir.
salgın pandamı boyutundadır hastalığın seyri üst solunum yolu enfeksiyonu özellikleri dışına çıkmış akciğer enfeksiyonu solunum zorluğu ve ölümlerle seyretmiştir.
Hastalık Çin, Hong Kong, Kanada, İndonezya, Filipinler, Singapur, Tayland gibi ülkelerden bildirilmiştir.
2002-2003 salgını sırasında 8098 vaka ve 774 ölümle (ölüm oranının% 9) sonuçlanmıştır.
ölüm oranları 60 yaşın üzerindeki bireylerde% 50’ye yaklaşıyordu. Diabetli olgularda ölüm oranı oldukça yüksek olup % 90’ları geçer.
MERS-CoV
Middle East Respiratory Syndrome-Coronavirus” (MERSCoV) 2012 yılında şiddetli solunum yolu enfeksiyonu yapan yeni bir türüdür. Arap Yarımadası’ndaki develerde ortaya çıkmış pandemi yapma potansiyeli nedeniyle, bütün insanlığı tehdit eder hale gelmiştir.
Yarasalarda etken olan beta coronavirüslerden köken aldığı ve daha sonra develere adapte olduğunu düşünülmektedir.
Virüs develerden insana veya insandan insana bulaşabilmektedir.
İlk defa 2012 yılında Suudi Arabistan’da başlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) vaka sayısının 1791 ve ölüm sayısının 640 (olgu fatalite hızı %36) olduğunu bildirmiştir.
Hastalığın asemptomatik enfeksiyondan ölüme yol açabilen ağır solunum yetmezliği ve multiorgan disfonksiyonuna kadar değişebilen bir yelpazededir.
tedavi mevcut değildir.
MERS-CoV enfeksiyon salgını zaman içinde şiddetini kaybetmiş gibi görünse de, hala dünyanın uzak bölgelerine yayılma potansiyeli taşımaktadır.
2019-Ncov
Çin’in Vuhan Eyaleti’nde 29 Aralık 2019 da başladı. Tüm dünyaya yayıldı.
SARS virüsüne benzer özelliklere sahip olduğu ACE2 reseptörlerine tutunan corona virüs.
Ocak 2022de hala devam ediyor. alfa, beta, delta, omicron varyantları mevcuttur. Dünyada toplam 400 milyon vaka 6 milyonu bulan ölüm bildirilmiştir. Türkiye’de şubat 2022 ye kadar 12.150.000 vaka, 88.500 ölüm bildirilmiştir.
2021 yılında tüm dünyada kullanıma giren ölü aşı ve yeni bir yöntemle hazırlanan RNA aşıları ile ölüm oranı düşsede omicron varyantının yayılımının fazla olması nedeni ile vaka sayısı artarak tüm dünyada çok artmış 2022 bahar aylarından itibaren vaka sayısında azalma görülmeye başlamıştır.
inkübasyon süresi 2-14 gün olabileceği düşünülüyor. dış ortama dayanıklılık süresi bilinmiyor.
