Clostridia gram pozitif, genellikle *subterminal şişkin sporlara sahip, *anaerop basillerdir.
C. tetani: tetanoz
C. perfringens: Gazlı kangren, bakteriyemi, cilt ve yumuşak doku enfeksiyonları, panoftalmi
C. botulinum: Botulizm
C. difficile: Psödomembranöz kolit
C. sordellii: Toksik şok sendromu, panoftalmi, cilt ve yumuşak doku enfeksiyonları.
C. septicum. bakteriyemi, cilt ve yumuşak doku enfeksiyonu.
C. acetobutylicum ve C. butyricum: Aseton ve bütanol gibi kimyasallar hazırlamak için kullanılır.
Üreme:
Robertson’ın pişmiş et (RCM) suyu veya tioglikolat suyu.
Besi yerinde bulanıklık yaparak ürerler.
CLOSTRIDIUM PERFRINGENS (C. welchii)
Kapsüllü, sporlu, hareketsiz, gram pozitif basildir.
Gazlı kangren yapan şuşlar dokularda veya kültür ortamlarında spor üretmez.
Virülans Faktörleri
Toksinleri:
Major toksinler (öldürücüdür): Alfa, beta, epsilon, lota toksinler.
Minör toksin
Gama (γ), Delta (δ), Lamda (λ), Kappa (κ), Teta (θ), Eta (η) Mu (μ) , Nu (υ)
Enterotoksin: ısıya dayanıksız Enterotoksik ve sitotoksik.
Diğer :
Histamin, patlama faktörü (kas lezyonları üretir), dolaşım faktörü (fagositozu inhibe eder) neuraminidaz üretir.
Hastalıkları:
C. perfringens tip A gıda zehirlenmeleri yapar. uygun pişmemiş etlerde canlı kalan sporlar yemek soğuduğunda enterotoksin salgılar.
Tanıda enzim immunoassay ile dışkıda enterotoksin araştırılır.
Enteritis necrotizan (bağırsak gazlı kangreni): C. perfringens tip C suşları oluşturur.
Nekrotizan enterokolit: C. perfringens tip A ile oluşur.
Gazlı kangren
En önemli enfeksiyonudur. En sık etken C. perfringens (%60’ı) dir. Bunu C. novyi ve C. septicum (%20-40) takip eder.
C. histolyticum, C. sporogenes, C. fallax, C. bifermentans, C. sordellii, C. aerofoetidum ve C. tertium’da nadir etkenlerdendir.
Ciddi şekilde ezilmiş yaralarda görülen, hızla yayılan, ödemli kas nekrozudur. Anaerobik ortamda gelişir. iskemik doku hasarında olur.
LABORATUVAR TEŞHİSİ
Nekrotik dokular, kas parçaları ve eksüdalar örnek olarak kullanılır.
Mikroskopi: Kalın, kısa, zincir, Gram pozitif sporsuz basiller görülür.
Kültür:
Ortam: Robertson pişmiş et suyu, yumurta sarısı agara ekilen örnekler anaerobik ortamda inkübe edilir.
Kültürde çift zon hemoliz görülür.
Nagler reaksiyonu: C. perfringens’in alfa toksini fosfolipaz aktivitesine sahiptir. Yarısına antitoksin eklenmiş, yarısına eklenmemiş yumurta sarısı (fosfolipid) içeren bir ortamda üretildiğinde organizma fosfolipidi parçalar. bakteri kolonileri çevresinde bir opaklık görülür.
Ters CAMP testi: Pozitif. S. agalactiae Camp faktörü ve C. perfringens alfa toksini sinerji etkisine bağlı ok başı hemoliz oluşturur. çift yönlü ekildiğinde kelebek görünümü verir.
Turnusol sütünde fırtınalı reaksiyon: :
C. perfringens laktik fermantasyon, asit oluşumu ve gaz oluşumu sonucu pembe beyaz fırtınalı fermantasyon oluşturur.
Isı toleransı: C. perfringens, RCM broth 45oC’de 4-6 saat inkübe edildiğinde üreyebilir.
CLOSTRIDIUM TETANİ
C. tetani, hareketli, terminal yuvarlak sporlu (davul tokmağı görünümünde) zorunlu anaerobik, gram pozitif bir basildir.
Doğada her yerde bulunur.
İskelet kası spazmı ve otonom sinir sistemi rahatsızlığı ile kendini gösteren akut bir hastalık olan trismus (veya kilitli çene) olarak da bilinen ‘tetanoz’un etkenidir.
Virülans Faktörleri
C. tetani iki ekzotoksin üretir: tetanolizin ve tetanospazmin.
Tetanolizin: C. perfringens, S. pyogenes ve S. pneumoniae tarafından da üretilen ısı ve oksijene dayanıksız bir hemolizindir. Tetanoz patogenezinde rolü yoktur.
*Tetanospazmin (veya tetanoz toksini): Hastalık belirtilerinden sorumlu, oksijene dayanıklı ısıya dayanıksızdır, polipeptit yapıda, plazmit kodlu, bir *nörotoksindir. Antijeniktir ve antitoksinleri tarafından spesifik olarak nötralize edilir. Patojen özellikleri yok edilerek *aşı olarak da kullanılır.
Bulaş:
Yaralanma (yüzeysel sıyrıklar, delinmiş yaralar, trafik kazaları)
Septik cerrahi işlemler, Hijyenik olmayan kürtaj/doğum ortamları bulaşa neden olur.
Kuluçka süresi yaklaşık 6-10 gündür. Çene kilitlenmesi ilk semptom olan trismus ile sonuçlanır. Takiben kas sertliği, kas ağrıları, yutma güçlüğü, spastik felçler gelişir.
Risus sardonicus: Yüz kaslarının kasılması ile sırıtıyor gibi gülümseyen bir yüz oluşur.
Opisthotonos pozisyonu: ekstansör kasların genel spastik kasılması ile vücudun geriye doğru kıvrılması ile yay gibi gerilmiş bir görünüm alır.
Solunum kasları spazmı: solunum sorunlarına neden olur.
Neonatal tetanoz,
En yaygın neden: doğumdan sonra göbek kesme esnasında hijyenik olmayan geleneksel uygulamalardır.
Laboratuvar Teşhisi
Mikroskopi: R tipi kolonilerden hazırlanan mikroskopide terminal sporlu, davul tokmağı şeklinde basiller gözlenir.
Kültür
Anaerobik koşullar altında taşınmalı ve anaerobik kültürü yapılmalıdır.
Toksijenite Testi
in vitro hemoliz inhibisyon testi ve canlı fare testi kullanılarak, toksin üretimi gösterilmelidir.
Tedavi:
Bir kola tetanoz toksoid (TT) aşısı, diğer kola immunoglobulini yapılır.
En önemli önlem
tetanoz aşısı ile korunmak
Tüm gebelere 2. trimesterde 1 ay ara ile TT (2 doz) verilir.
CLOSTRIDIUM BOTULINUM
Clostridium botulinum, botulinum toksini üretir ve evde hazırlanmış konserve gıdaların yenmesini takiben gıda zehirlenmesi, yara enfeksiyonu, bebek botulizmine neden olur.
Patogenez
Bilinen en güçlü toksin olan **nörotoksin ‘botulinum toksini’ (BT) üretir.
Botilinum toksini nöromüsküler kavşaktaki sinir terminallerindeki kolinerjik sinaptik iletimi engelleyerek periferik kasların zayıflaması ve sarkık felçe yol açar. Bu solunum felcine de yol açabilir.
İyileşme: Asetilkolin salınımının bloke edilmesi kalıcıdır, ancak felçli sinir uçları yenilenir, yeni terminal aksonlar gelişir. Tam iyileşme aylar (2-4 ay) içinde gerçekleşir. Etki süresi kısadır. (botox)
Klinik bulgular
Diplopi, disfazi, dizartri, istemli kaslarda simetrik sarkık felç, derin tendon reflekslerinde azalma, halsizlik ve baş dönmesi, ağız kuruluğu, bulanık görme, karın ağrısı ve kabızlığı içerir.
Botulizm Türleri
Gıda kaynaklı botulizm: botulinum toksini ile kontamine gıdaların alınması. Ev yapımı konserve yiyecekler
Yara botulizmi: Yaraların C. botulinum sporları ile kontaminasyonu.
Bebek botulizmi (sarkık çocuk sendromu):
≤1 yaşındaki çocuklarda C. botulinum sporları ile kontamine gıdalarla (genellikle bal) sporların yutulmasından kaynaklanır. Ani ölüm nedenidir.
Yetişkin bağırsak botulizmi:
***İyatrojenik botulizm: Tedavi amaçlı kullanılken kazayla toksinin aşırı dozda enjeksiyonundan kaynaklanır.
Tanı
Basillerin izolasyonunu ve toksinin gösterilmesini içerir.
Gıda veya dışkıdan alınan örneklerde subterminal, oval, şişkin sporlara sahip gram pozitif, hareketli, kapsülsüz basiller görülür.
Biyokimyasal testler ile doğrulanabilir
Toksin Gösterimi (Fare testi)
Serum, dışkı, steril su veya tuzlu lavman, mide aspiratları, yara materyali veya gıda örneklerinden toksinler tespit edilebilir.
Önleme:
Gıdalar asit pH’da ve 4°C altında tutulmalı.
Toksin denatürasyonu için 10 dakika 60-100°C’de ısıtmak gerekir. Bebek botulizmini önlemek için 1 yaşından küçük çocuklara bal yedirilmemelidir
Tedavi:
Botulinum antitoksin: hemen uygulanmalıdır. Antibiyotikler: C. botulinum penisiline duyarlıdır. Ancak antibiyotiklerin rolü net değil.
CLOSTRIDIIOIDES DIFFICILE (clostridium difficile)
Uzun süre yatan hastalarda uzun süreli antimikrobiyal tedavi florayı bozarak C. difficile’nin toksijenik suşlarının psödomembranöz kolit oluşturması için uygun ortam hazırlar. Tüm antibiyotikler için bu risk vardır.
Toksin A (enterotoksin) ve toksin B (sitotoksin) olmak üzere iki tür toksin üretir. epitel hücre bariyeri bozulur, ishale ve psödomembran oluşumuna yol açar
Klinik bulgular
Kanlı ishal en yaygın belirtidir. yalancı memranlar görülür.
%30 nüks görülür.
Laboratuvar Teşhisi
Dışkı kültürü: Anaerobik. Suşun toksin salgıladığı gösterilmelidir.
Moleküler yöntemler: PCR, real time PCR kullanılabilir.
Önleme (Enfeksiyon Kontrol Önlemleri)
Geniş spektrumlu antimikrobiyaller hemen *kesilir.
diğer hastalara bulaşı önlemek için zemin, yüzey ve tuvalet dezenfeksiyonu yapılır.
