Bordetella boğmaca
Zorunlu aerobik, katalaz pozitif, Gram negatif küçük basil-kokobasildir. Şeker fermantasyonu yapmaz, okside edebilirler. Solunum yoluyla, damlacıklarla bulaşır.
Bordetella bronchiseptica ve Bordetella avium genellikle kuş ve köpek enfeksiyon etkeni olarak karşımıza çıkasada nadiren insanlarda solunum yolu enfeksiyonlarına neden olamaktadır.
Bordetela hinzii, Bordetela trematum, Bordetela holmseii, Bordetela petri ve Bordetela ansorpii, immune supresif insanlarda solunum dışı enfeksiyonlardan izole edilmiştir.
Özellikle 12 aydan küçük ve okul öncesi çocuklarda görülen klasik boğmaca enfeksiyonun etkeni Bodetella pertusis’dir. B. parapertusis enfeksiyonuda B. pertusis’e benzer.
B. pertusis enfeksiyonundan dünyada her yıl 30 ila 50 milyon insanın enfekte olduğu ve 300.000 insanın öldüğü tahmin edilmektedir.
B.pertusis, filamentli hemaglutinin, pertaktin ve boğmaca toksini üretir.
Filamentli hemaglutinin ve pertaktin (P69 proteini), bakterinin silialı hücrelere bağlanmasına aracılık eder. B. pertussis’in ürettiği boğmaca toksini, tip IV salgı sistemi tarafından salgılanır. Toksin aktif olan A ve hücreye bağlada rol alan B olmak üzere iki alt birime sahiptir. Bu toksin immün sistemi inhibe eder ve cAMP artışına neden olur. Ayrıca DNA sentezini engelleyerek hasarlı hücrelerin yenilenmesini önler.
Klinik
Boğulur tarzda öksürük nöbetleri ile seyreden boğmaca klinik olarak hafif, belirgin olmayan tarzda da gözlemlenebilir.
Hastalığın ilk aşaması (enfeksiyondan 7-10 gün sonra), soğuk algınlığına, nezleye benzer, burun akıntısı, hapşırma ve öksür gözlenir. Bu aşamada, bakteri üretimi zirvededir ve bulaş riski en yüksektir.
Paroksismal evre: nezle evresinin başlangıcından 1 ila 2 hafta sonra başlar. Tekrarlayan öksürük nöbetlerini takiben hızlı inspiratuar solunumla karakterize boğmaca gelişir. Nöbetler tarzındadır. Bu nöbetler kusma ve bitkinlikle sonlanır. Yaklaşık 2 ila 8 hafta sonra, iyileşme aşaması başlar.
Paroksismal öksürüğün şiddeti ve sıklığı azalır. İyileşme hızı, hasarlı solunum epitel hücrelerinin yenilenme hızına bağlıdır.
Pnömoni ve ensefalopati gibi sekonder komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Boğmaca, çocukları tedavi eden çocuk doktorları ve diş hekimleri için potansiyel bir tehlikedir.
Tanısı:
Uygun örnek nazofaringeal aspirattır. Büyük çocuklarda ve yetişkinlerde, uygun şekilde toplanan dakron veya suni ipek eküvyonla alınan nazofaringeal sürüntü kabul edilebilir. Pamuklu çubuklardan toksik oldukları için kaçınılmalıdır. B. pertussis ve B. parapertussis , özellikle kurumaya çok duyarlı olduğundan tercihen hasta başı Regan-Lowe veya Bordet-Gengou agar’a ekilmelidir. 35 ° C’de 3-5 gün inkübe edildiğinde, yüksek nem altında, Bordet-Gengou ortamında civa damlacıklarını andıran yanar döner koloniler görülür.
Yeni izolatlar kapsüllü olabilir. Dorulama için serolojik testler kullanılabilir. Doğrudan floresan antikor veya polimeraz zincir reaksiyonu yöntemleri diğer tanımlama yöntemleridir.
Tedavi ve önleme
Tedavi destekleyicidir; antibiyotikler klinik seyri azaltmaz. Makrolidler kullanılabilir, ancak değeri sınırlıdır. Bununla birlikte, temaslı olup bağışıklığı olmayanlarda proflaksi amaçlı faydalıdırlar.
Bağışıklık tam koruyucu değildir.
Boğmaca aşısı, difteri ve tetanoz toksoidleri ile kombinasyon halinde verilir ve inaktive boğmaca toksini, aşısı. Çocuklar için olan DTaP aşısı üçlü aşıdır. Difteri, tetanoz, ve boğmacayı (pertusis) içerir. İki, 4, 6 ve 15 ila 18 ayda yapılır. Zamanla etkisi azaldığı için ve 4-6 yılda tekrarlanabilir. Dünya sağlık örgütü özellikle yeni doğanların riskini azaltmak için adolesan, hamile kadınlar ve yetişkinlere, yetişkinler için olan Tdap yaptırmalarını önerir. 11 ila 12 yaşlarında ve yine 19 ila 65 yaşlarında papel yapılır. Bu aşının boğmaca bileşeni beş bileşen içerir: inaktive boğmaca toksini, filamentli hemaglutinin, pertaktin ve fimbria 2 ve 3.
