*Mantar değil bakteridir. Ancak görünümü mantarlara benzer. Dallanmış filamentlerden oluşan bir misel ağı oluştururlar. Zincirler veya dallanan filamentler halinde düzenlenmiş, gram pozitif, hareketsiz, sporsuz, kapsülsüz basillerdir.
Önemli cinsleri:
Actinomyces: Actinomikoz denen hastalığın etkenidirler. *Anaeroptur ve asit dirençli değildirler.
Nocardia: Aerop ve *asit dirençlidir. Aktinomisetoma ve pulmoner enfeksiyona neden olur
Actinomadura: Aerobe ve asit dirençli değil. Aktinomisetoma’ya neden olur
Streptomyces: Aerobe ve asit dirençli değil. *Streptomisin gibi önemli bir antibiyotik kaynağı olarak kullanılır. Nadiren insanda aktinomisetoma neden olur.
Actinomyces
Actinomyces’ler toprak saprofiti ve ağız florası elemanıdır. İnsanlarda aktinomikoza neden olurlar. *A. israelii insanı enfekte eden en yaygın tür. A. naeslundii ve A. odontolyticus gibi diğerleri nadir patojenlerdir.
patogenez
Enfeksiyon çoğunlukla endojendir ve diş çekimi gibi travmaları izler. Kronik süpüratif ve granülomatöz bir hastalık oluşturur. Fibrozis ve doku yıkımı gelişir. Ağızda anaerobik bir niş içinde ürer, inflamatuar yanıta neden olur ve irin içeren ağrısız, sert şişlik oluşturur. Sinüs meydana gelir ve dışarıya *sarı sülfür granülleri içeren bir akıntı boşalır.
Enfeksiyon, kemikler dahil komşu organlara yayılabilir ve doku yıkımına neden olabilir.
Servikofasiyal aktinomikoz: Bu en yaygın formdur ve genellikle ağrısız, yavaş büyüyen, kutanöz fistüllü sert bir kitle olarak ortaya çıkar ve yaygın olarak yumrulu çene olarak bilinir.
Diğer formlar nadirdir.
Karın formu: Bağırsak ameliyatı veya apandisiti takiben. Pelvik form: Rahim içi kontraseptif cihazları takiben
Yaygın form: Hematojen yayılım nedeniyle oluşabilir. Akciğer, karaciğer enfeksiyonları, beyin apseleri, kemik yıkımı ve yumuşak doku enfeksiyonları görülür.
*Diş çürükleri, periodontal hastalıklar A. naeslundii ve A. odontolyticus kaynaklıdır.
Laboratuvar
Sinüs ve fistüllerden akıntı, nadiren bronkoalveolar lavaj, balgam veya doku kesitleri toplanır.
Mikroskopi
Örnek test tüpünde tuzlu su içinde iyice yıkanır, beyaz veya *sarımsı sülfür granülleri içeren tortu toplanır. Granüller iki lam arasında ezilerek örnek hazırlanır.
Gram boyama: hiyalin, klap şeklinde uçlarla yayılan, gram pozitif filamentli basil kütlesini gösterir.
Aktinomikoz granülleri serttir ve emülsifiye edilemez, bu da onları diğer granüllerden ayırır.
Direkt örnekten tespit için: floresan antikor teknikleri kullanılabilir.
Türe özel problar kullanılarak floresan in situ hibridizasyon (FISH) yapılabilir.
Hematoksilen-eozin ve Gomori’nin boyalı doku kesitleri gibi histopatolojik boyama, granülleri ortaya çıkarabilir
Kültür
Kükürt granülleri içeren irin yıkanır ve anaerobik olarak inkübe edilir.
Thioglycollate broth: A. israelii tüpün altında kabarık toplara benzer üreme yapar.
Tür Tanımlamada kullanılan yöntemler:
Biyokimyasal reaksiyonlar
Glikoz metabolizması ürünlerinin tespiti için gaz-sıvı kromatografisi (GLC)
PCR-RFLP gibi Moleküler yöntemler
Nocardia
Actinomyces’e benzer gram pozitif dallı filamentli basillerdir; ancak, aerobik ve aside dirençli olmaları bakımından farklıdır. N. asteroides yıldız şeklindeki kolonilerinden dolayı böyle adlandırılmıştır. *N. asteroides ve N. brasiliensis en yaygın türüdür.
Bulaş: Parçalanmış bakteri filamentlerinin solunmasıyla olur. Pulmoner nokardiyoz’e yol açar. Genellikle N. asteroides, N. farcinica ve N. pseudobrasiliensis gibi çeşitli türlerle ilişkilidir.
Genellikle N. brasiliensis, N. asteroides deriden girerek çeşitli deri ve deri altı belirtilerine (örn. miçetoma) yol açar.
Granülasyon dokusu ile çevrili, yaygın nötrofil infiltrasyonu ve belirgin nekrozlu apseler gelişir.
Risk faktörleri
İmmün sistem bozukluğu olan hastalarda enfeksiyon yapar. AIDS, kortikosteroid tedavisi, organ nakli ve tüberküloz gibi.
Klinik bulgular
Nocardiosis lobar pnömoni yapar. Nadiren komşu dokulara yayılarak perikardit, mediastinit, larenjit, oluşturur.
Ekstrapulmoner nocardiosis genellikle Pulmoner nocardiosisin kan yoluyla yayılımıyla olur. Genellikle subakut apse olarak ortaya çıkar.
En sık beyin etkilenir, deri, böbrekler, kemik ve kas takip eder.
Aktinomycetoma
*Etkenleri Nocardia, Actinomadura ve Streptomyces. Mycetoma, ayak *(madura ayağı) ve ellerin deri altı dokularını etkileyen kronik granülomatöz bir durumdur. Deri altı nodüleri, çoklu sinüsler granül içeren deşarjlar görülür.
Komşu kemiklere yayılma eğilimi ve kemik deformiteleri oluşturur.
Genellikle tropikal ülkelere özgüdür.
Organizma, kirlenmiş toprağa maruz kaldığında deri yoluyla girer.
Laboratuvar Teşhisi
Balgam veya apseden irin ve granüller toplanır. Deşarjda bulunan granüller sinüslere basılarak toplanır.
Doğrudan Mikroskopi
Gram boyama (Kahverengi–Brenn modifikasyonu): gram-pozitif dallanma ve filamentli basiller ortaya çıkarır. Filamentleri boncuklu olduğu için düzensiz boyanır.
Renk giderici olarak %1 sülfürik asit kullanılarak modifiye asit hızlı boyama (Kinyoun yöntemi): Nocardiae kısmen *aside dirençlidir, Dallanmış ve filamentli *kırmızı renkli aside dirençli basiller olarak görünür.
Granüller, dallanan filamentli basillerden oluşan 0,5–2 mm boyutlu mikrokolonilerdir.
Kültür
Nocardia, zorunlu aeroblardır.
Mantarlara benzer üreme görülür. 2 gün – 2 hafta süreyle 37oC’de inkübe edildiğinde beyin kalp infüzyon agar ve Sabouraud dekstroz agar (SDA) da üretilir. Koloniler kremsi, buruşuk, pigmentlidir (turuncu veya pembe).
Parafin yemi tekniği: Tek karbon kaynağı olarak parafin içeren besi yerinin nocardiae izolasyonu için etkili olduğu gösterilmiştir.
Lowenstein–Jensen besiyeri: Nemli tüysüz koloniler üretir
Nocardia türleri hareketsizdir, katalaz pozitiftir.
biyokimyasal testlerle tür tanımı yapılır.
Aktinomadura
*Aktinomadura, aktinomisetomanın en sık nedenidir.
Actinomadura madurae ve A. pellettieri önemli türlerdir
A. pellettieri kırmızı renkli diğerleri sarı-beyaz granüller üretir.
Granül içeren numunelerin mikroskopisi, dallanan filamentli basilleri ortaya çıkarır.
Koloniler kültürde *molar diş görünümüne sahiptir
