Giren Virüsün Sayısı ve Virulansı
Hastalık oluşumu için, vücuda konağın savunma sistemini aşabilecek miktarda (yeterli sayıda) ve virülansta virüsün girmesi gereklidir.
Giriş Yolu, Hedef Organa Uzaklık
Virüsler hedef organ hücrelerindeki kendilerine uygun olan reseptörlere tutunarak yerleşirler. Reseptör yoksa tutunma gerçekleşemez.
Giriş yolu virüsü tutunabileceği reseptörü taşıyan hedef organa ulaştırabilmelidir. ör: hepatit virüsleri karaciğer hücrelerindeki reseptörler tutunurlar. giriş yolu bu organa ulaşabilmelerini sağlamalıdır.
Uzaklık virüsün hedef organa ulaşım süresini etkiler. Örneğin kuduz virüsü bacaktan girdiyse hedef organ olan beyne koldan (ısırılma) girişe göre daha geç ulaşır.
Konağın o virusa Karşı Bağışıklığı
Organizma virüs ile daha önce karşılaşmış ve bu virüse karşı immun sistem uyarılmış ise o virüsün yapacağı enfeksiyona karşı vücut dirençlidir.
Genetik Özellikler
Bazı kişiler sık sık gripal enfeksiyon geçirirken, bazıları genetik özelliklerinden dolayı daha seyrek olarak bu hastalığa yakalanırlar.
Beslenme
Dengeli beslenme immün sistemi güçlendiridiği için insanı viral enfeksiyonların oluşumuna karşı dirençli kılar.
Genel Durum
Virüs, insan bir hastalık geçirirken vücuta girerse, immün direncin kırık olması nedeniyle enfeksiyon oluşturma riski artırır. Sağlıklı iken hastalık oluşturamayacak virüsler hastalık oluşturabilir.
Psikolojik Durum
Korku, heyecan, stres gibi faktörler savunma sistemini zayıflatır.
Kötü Alışkanlıklar
Sigara, içki, ilaç bağımlılığı gibi kötü alışkanlıklar da immün direnci düşürdüğü için enfeksiyon riskini artırırlar.
VİRAL ENFEKSİYON TİPLERİ
Üç türlü enfeksiyon oluşur.
1 – Belirtisiz enfeksiyon
2 – Akut enfeksiyon
3 – İnatçı viral enfeksiyon
Belirtisiz Enfeksiyon
Subklinik enfeksiyonlar olarak bilinir. Bireyde virüs replikasyonu mevcutken hastalık belirtileri yoktur.
Virüsün türü, konağın immün durumu önemli faktörlerdir.
Çocuklar, hepatit, kızamık, Kabakulak gibi enfeksiyonları sıklıkla belirtisiz geçirir.
Akut Enfeksiyon
Hızlı gelişir. Klinik tipiktir.
Prodromal dönem, akut hastalık ve iyileşme dönemlerini içeren klasik bir seyir mevcuttur.
İnatçı Viral Enfeksiyon
Hastalığın süresi normalden daha uzundur.
Türleri:
Latent enfeksiyon
Kronik enfeksiyon
Yavaş enfeksiyon
Kronik Enfeksiyon
Akut enfeksiyona antikor oluşumu yetersizdir. Virüs yok edilemez, enfeksiyon aylar yıllarca uzar. Persistan enfeksiyon da denir.
Latent Enfeksiyon
Bazı virüsler konağın immun yanıtına rağmen tamamen inaktive olmaz. Hiçbir belirti oluşturmaksızın hücre içinde yıllarca canlı olarak kalabilir. İmmün sistemin zayıfladığında aktif hale geçip tekrar hastalık oluştururlar. immün direncin düzelmesi ile tekrar latent hale geçerler. Ör: Herpes simplex virüs ve herpes labialis (uçuk).
Yavaş Enfeksiyon
Bazı akut enfeksiyon tamamen iyileşir. Ancak, komplikasyonları yıllar sonra görülür. Örnek Kızamık enfeksiyonu geçiren bazı kişilerde 20-25 yıl sonra Subakut Sklerozan Pan Encephalit gelişimi.
Enfeksiyonun oluşumu:
Primer patolojik etkileri içinde üredikleri hücreyi parçalayarak çevrelerindeki yeni hücreleri enfekte etmesi döngünün tekrarlaması ile oluşan doku hasarı.
Bir çok virüs immün sistemin oluşum evrelerini, efektif fazını inhibe ederek vücuda zarar verir. (MHC moleküllerinin sentez inhibisyonu)
Bazıları aşırı yada hatalı ümmun cevaba neden olarak organların zarar görmesine neden olur. (sitokin fırtınası, oto immun reaksiyonlar)
Konak savunma sisteminden kaçış:
1. Antijenik değişiklikler: virüsün antijenik yapısı sıklıkla değişir. (influenza virüs) immün sistem onu tanıyamaz.
2. Moleküler mimikri (taklid): vucudun antijenik yapılarını taklit eder. İmmun sistem vücut antijeni sanır cevap vermez. yada otoimmun bozukluklar ortaya çıkar. Ör: Coxsackie B virüsün antijenleri kalp kası antijenlerini taklit ettiği için miyokardite neden olur.
3. Konağın immün sistemini baskılarlar. Ör: kızamık, HIV
4. İnterferon sentezini ve etkilerini inhibe ederler.
5. Hücre erimesine neden olan kompleman sistemini devre dışı bırakırlar.
6. Bazı virüsler içinde üredikleri konak hücrenin immün sistem hüceleri tarafından öldürmesini engelleyecek maddeler salgılar. örneğin immün sistemin sitokinlerine karşı konak hücreyi koruyan moleküller sentezlerler.
Nötralizan antikorlara karşı koyacak tipte glikoproteinler üretir.
7. Bazı DNA virüsler kendi replikasyonunu engelleyerek hücre içinde kalma sürelerini uzatır. Ya transkripsiyonları için gerekli mekanizmadan yoksundur yada replikasyonunu süperse eden genetik kodlara sahiptir.
Ör: Herkes simpleks virüs nöronlarda latent kalır. Nöronlar erken viral genlerin transkripsiyonu için gereken faktörleri içermezler. Stres, uykusuzluk gibi durumlarda viral replikasyon aktive edilir.
Ayrıca virüslerin uzun süre latent kalması onkojenik değişimlere de neden olabilir
8. Hücre üremesindeki denge önemlidir.
Bazı virüsler hücre üremesini baskılayan p53 ve retinoblastom gen ürünleri (Rb proteinleri) inibe eder ve onkoproteinlerin sentezini artırırlar. Apoptozis ve hücre siklüsünü önleyerek onkojen etki oluştururlar.
Ör: adenovirüs, insan papillomavirusu
