Francisella tularensis
Francisella tularensis, Edward Francis’in adını taşıyan gama-proteobacteria grubunda (Lejyonella ve Pseudomonas’ı da içerir) hareketsiz, katalaz zayıf pozitif, oksidaz ve üreaz negatif, küçük bir aerobik kokobasildir.
Patojenik suşların fagositozu engelleyebilen bir kapsülü vardır. Bakteri, fagolizozom füzyonunu inhibe ederek retiküloendotelyal sistemin makrofajlarında uzun süre hayatta kalabilir. Hücre içi olduğu için hümoral bağışıklıktan kaçar.
İnkübasyon süresi 1-21 gündür.
Glandüler ateş, tavşan ateşi veya kene ateşi olarak da bilinen *tularemiye neden olur. *Rezervuar tavşandır. Hastalık, *kene ısırıkları, enfekte hayvanla temas, enfekte et, su tüketimi, konjonktival temas ve aerosollerin solunması yoluyla bulaşır.
F rancisella tularensis son derece düşük efektif doza sahip virülan bir patojendir. Kene ısırması ile alınan 10, aerosol ile 50 basil hastalığa neden olabilir.
Klinik
Klinik formları ülseroglandüler, oküloglandüler, glandüler, pnömonik, orofaringeal, tifo’dur.
F. tularensis, biyoterörizmin A kategorisindedir.
Klinik semptomlar arasında ani başlayan ateş, titreme, Baş ağrısı, kusma, halsizlik ve yorgunluk bulunur.
Ülseroglandüler form: En yaygın tularemi türüdür. Kene ısırmasını takiben ısırık bölgesindeki popüler lezyon oluşur. Ülsere döner, cilt ülserleri ve lenfadenopati ile birlikte seyreder.
Oküloglandüler formda, Gözün kontaminasyonundan kaynaklanan konjonktivit ve bölgeye ait lenf nodüllerinde (preauriküler, parotis, submaksiller, servikal) lenfadenit gözlenir.
Pnömonik form: en ciddi formudur. Laboratuvarlarda hayvan deneyleri esnasında, tavşan çiftliklerinde yada çevreden aerosollerin solunmasıyla görülür.
Orofaringeal form: oral bulaşı takiben ağız, boğaz, özefagusda ülseratif lezyonlarla seyreder.
Tanı:
Francisella tularensis, Gram boyama ile ön tanımlama yapıldıktan sonra floresan antikorlarla boyanarak tanı konabilir.
İzolasyonu zordur. seçici bir bakteridir. çikolata, Thayer-Martin ve BCYE agar kullanılabilir. Özel hazırlanan %9 ısıtılmış koyun kanı ilaveli cystein heart agar (CHAB) kültür ortamları gerekebilir. Çok bulaşıcı olduğu için analizi yapan laboratuvar, Francisella tularensis şüphesi konusunda bilgilendirilmelidir. Sağlam deriden geçebilir. Mavi gri, hafif alfa hemolizli, koloniler ürer.
Tüp aglütünasyon, ELİSA, mikroaglütünasyon testleri ile antikorları araştırılır.
Korunma
Keneye karşı çevre ilaçlamaları, açık alandan içeri girildiğinde vücutta kene taranması, potansiyel olarak enfekte olmuş hayvanlarla uğraşırken eldiven giyilmesi ve av etlerinin iyice pişirilmesi önerilir. Biyosavunma araştırmaları yürüten personel için güvenlik düzeyi yüksek laboratuvar şartları uygulanır. Canlı atenüe aşılar tamamen koruyucu değildir ancak laboratuvar çalışanları gibi maruz kalma riski yüksek kişiler tarafından kullanılabilir.
