Sığır yassı solucanı (sığır şeriti) ince bağırsakta yaşar. Yetişkinleri şerite benzer, yassı, parçalı yapıda, 5-10 m uzunluğunda ve hermafroditdir. Skoleks, boyun, olgunlaşmamış ve olgun segmentlerden (halkalardan) oluşur. Son konak (insan da dahil) etcillerdir. Segmentler boyun kısmından gelişir. Genç segmentler olgunlaşır yumurta dolu gebe halka haline döner. Gebe halkalar konağın dışkısı ile dışarı atılır. Ayrıca, segmentler kaslı yapıdadır. Anal sfinkterden dışarı tırtıl gibi sürünebilirler. Dışarı atılan gebe halkalar dışkıdan ayrılıp otlara yapışır. Ara konakçı (sığır) tarafından yutulur. Segmentler bağırsakta açılır ve her biri 50.000 ila 100.000 yumurta bırakır. Yumurtaların her birinden altı kancalı bir larva (onkosfer, altıgen) salınır. Onkosfer bağırsak duvarına nüfuz eder ve dolaşım yoluyla kaslara ulaşır. Kaslarda onkosfer 8 mm (Nohut tanesi) büyüklüğünde baş ve boyundan oluşan sistiserkus (cyctocercos)’a dönüşür. T saginata’nın larva kisti (sisticercus), ara konakçının kaslarında gelişen bezelye büyüklüğünde, içi sıvı dolu bir kisttir. Hayvanda sistoserkosis de denen keseli kurt hastalığına neden olur. İnsan ve etçiller tarafından tüketilen çiğ etle, tenia kistli kaslar insan bardağına geçer. İnsan gastrointestinal sisteminde kılıfın erimesi ile serbest kalan skoleksler ince barsağa tutunur. Boyun kısmından segmentler oluşmaya başlar. Solucan 3 ayda 4-5 m uzunluğa ulaşır boyları 6-10 m ye kadar uzayabilir ve anüsten gebe segmentleri atılmaya başlar. Solucan uzun ömürlüdür, ortalama 5-10 yıl yaşar. Bulaş sadece etlerle olur. Yumurta bulaşlı besinlerle insanda enfeksiyon oluşmaz.
KLİNİK BULGULAR
Bulantı, kusma, iştah kaybı, karın ağrısı, kilo kaybı, psikolojik sıkıntılar gözlenir. Orta derecede eozinofili gelişebilir. Nadiren bağırsak tıkanması ve perforasyonu bildirilmiştir. Epitel tabakasına penetrasyon nadir olduğundan çok az inflamasyon oluşur. Alerji, hücresel ve hümoral tepkiler oluşsada, solucan uzun yaşadığına göre immün sistemin etkili bir savunma oluşturamamaktadır.
EPİDEMİYOLOJİ
Avrupa ve amerikada tenhaların her türü görülürken Türkiyede sıklıkla sığır eti tüketimine bağlı T. seginata görülmektedir. Taenia saginata, insanlığın en yaygın tenia türüdür. Primer bulaş yolu çiğ et yemekle olur. Az pişmiş, tütsülenmiş, salamura etlerde bulaşıcı olabilir. Lağım sularının gübre olarak kullanılması ve açıkta bırakıldığı yerler önemli risk alanıdır. Dışkı ile günde 1 000 000 yumurta atılabilir.
TEŞHİS
Feçeste yumurtalarının ve segmentlerinin görülmesi ile tanınabilir. Tür tanımlaması ancak segment yapısı ile olur. Yumurta görünümleri ile ayırt edilemez. T seginata segmenti içinde ana uterus çok dallanmışken (12-20) T. solium daha az (7-10) dallanmış görünür. Scoleks yapısı T. solium ve seginata’nın farklıdır. T. seginata’nın sucker’ları vardır. kanca ve rotellum yoktur. T solumda hepsi vardır.
KONTROL
Sığır eti endemik bölgelerde iyice pişirilmelidir. 56°C’ye kadar ısınmalıdır. -10°C’de 10 gün boyunca dondurmak genellikle Taenia kisti için öldürücüdür, Ancak 0oC’ye 70 gün dayanabilirler.
Tedavi de niklosamid ve prazikuantel kullanılır.
Skoleks ve boynun küçük bir kısmı hayatta kalırsa solucan 10-12 haftada yeniden segmentler üretir. Bu nedenle tedaviden sonra 2-3 ay takip önemlidir.
