Helicobacter
Helicobacter, Gram-negatif, kavisli basillerdir. Olumsuz koşullarda ürediğinde yada eskiyen kültürlerinde bazen kokobasiller olarak görülebilir. Tek kutuplu, kılıflı flagellaları vardır, mikroaerofiliktirler %1’den az oksijenli ortamda yaşayabilir. Üreme için CO2 gerekir. İntestinal bakteriler tarafından üretilen moleküler hidrojenin (H2) oksidasyonu yoluyla enerji üretmeye yarayan hidrojenaz enzimi ve katalaz, oksidaz ve üreaz enzimleri vardır. Bakteri mide mukozasının iç kısmında mukus tabakasının içerisine yerleşir. Asit ortama dayanaksız, çok narin bir bakteridir. Ancak, üreazenzimi, bu bakteriyi, üre’den oluşturduğu bazik bir ürün olan NH3 (amonyak) sayesinde, mide asitinden korur. H. pylori beş major dış membran proteini (OMP) ailesine sahiptir. Bilinen en büyük aile adhezyon proteinleridir. Diğer 4 aile ise porinler, demir taşıyıcıları, flagellum-ilişkili protein ve fonksiyonu bilinmeyen proteinlerdir. Diğer gram-negatif bakteriler gibi, H. pylori’nin dış membranında da lipopolisakkarit (LPS) ve fosfolipitler bulunur. Ayrıca dış membranında çok az bakteride bulunan kolesterol de ihtiva eder. H. pylori ise 4-6 adet flagellaya sahiptir, son derece hareketlidir, tirbuşon tarzı hareket eder.
Video var: https://www.facebook.com/watch/?v=1457047554339320
Helicobacter, insan midesini kolonize olur. Biofilm oluşturabilir.
Dünya insan nüfusunun %50’sinin kronik olarak enfekte olduğu tahmin edilmektedir.
Klinik sendromlar ve tanı
H. pylori enfeksiyonu, histolojik olarak mononükleer hücrelerin ve nötrofillerin mukozaya infiltrasyonu ile karakterize gastrite yol açar. Klinik olarak hasta bulantı, kusma, karın ağrısı, gaz ve tokluk hissi yaşar. Akut faz kronik gastrite dönüşebilir ve bazı hastalarda (%10-15) peptik ülser gelişir. Korpus ve antrumun birleştiği yerde gastrik ülserler, proksimal duodenumda duodenal ülserler gelişir. H. pylori suşu ve buna karşı konakçının bağışıklık tepkisi ile mide kanseri riski 100 kat artar. B lenfositlerin kronik antijen uyarımı gastrik lenfoma ile sonuçlanabilir.
Mide mukozasının biyopsisi ve kültürü en duyarlı tanı yöntemidir. Numunelerde üreaz aktivitesi (Üreaz testi) hızla tespit edilebilir. Kültür tanı ve tedavi takibinde de kullanılır. H. pylori’ye özgü serum IgG ve IgA, tanısaldır.
Avustralyalı dahiliyeci Barry Marshall, mide ve oniki parmak bağırsağı ülserlerinin stresten değil, bakterilerden kaynaklandığını öne sürdü. H pylori’nin ülserden izole edilebileceğini gösterdi. Ülseri H. pylori’nin yaptığını ispatlamak için başarılı hayvan modelleri mevcut olmadığı insanlar üzerinde deneyemeyeceği için kendinde denedi. Midesinin sağlam oluğunu endoskopik muayene ile gösterdikten sonra H pylori kültürü içti. Semptomlar görüldükten sonra tekrar endoskopi ile midesindeki enfeksiyonu ve bakteriyi ispat etti. 2005 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü aldı.
Patogenez ve epidemiyoloji
Bakteri mide mukusunun daha az asidik olduğu kısımlara yerleşir. Ayrıca büyük miktarda üreaz üretip amonyak oluşturarak kendine daha az asidik bir ortam oluşturur. Dış zar proteinleri, mide epitel hücrelerine yapışmaya aracılık eder. Midede H. pylori tarafından en çok tercih edilen bölge mide antrumudur. Müsinaz, fosfolipaz ve vakuolatör sitotoksin, lokalize doku yıkımına neden olur. Lenfosit, nötrofil ve mikroapseleri içeren inflamasyon oluşur. Sitotoksinle ilişkili gen (cagA), aktin depolimerizasyonunu indükleyen bir proteini kodlar. DNA’nın patojenite adasında (cag PAI) bulunur. Cag PAI, bir bakteriyel tip IV salgılama sistemini (T4SS) kodlar. Bu H pylori suşlarının ülkelere göre %60-100’ünde bulunur. Cag PAI’ye sahip suşlar, olmayan suşlara göre şiddetli gastrit, displazi, gastrik adenokarsinom ve atrofi riskini artırır. CagA proteini, kanserojen potansiyele sahip epitelyal tepkileri destekleyen konak sinyal yollarının aktivasyonuna yol açar.
Gastritli hastaların büyük bir yüzdesi, mide ve duodenum ülserleri H pylori ile enfektedir. İnsandan insana bulaşın fekal oral yolla olduğu düşünülmektedir.
Tedavi ve önleme
Tedavi, proton pompası inhibitörü, makrolid ve bir β-laktam kullanımını içerir. Hijyen standartları yüksek, temiz su ve iyi yaşam koşullarına sahip ülkelerde H pylori enfeksiyonu ortadan kalkmaktadır.
